Materiały dydaktyczne

Książka

3. Nowe otwarte modele komunikacji naukowej

3.4. Repozytoria otwarte

3.4.4. Typy repozytoriów

Istotnym jest natomiast, by pochylić się nad typologizacją repozytoriów, żeby uświadomić sobie, z czym możemy mieć do czynienia w sieci.  Repozytoria otwarte nie są jednorodne, nie tylko działają na odmiennych platformach softwarowych, ale mają także różne polityki gromadzenia zasobów oraz typu obiektów, które gromadzą (publikacje naukowe, dane badawcze surowe, dane urzędowe, dane statystyczne, dysertacje, kursy). Tworzą je bardzo różne instytucje, a czasem koalicje, mają odmienną organizację zasobów, dlatego można je dzielić wg różnych kryteriów.

W tej chwili na świecie działa prawie 6000 repozytoriów, można je podzielić ze względu na instytucję sprawczą na:

  • regionalne — gdzie jest kilku partnerów z danego regionu i wszyscy razem kształtują zasoby. Przykład: Scielo - https://scielo.org/.

lub ze względu na zawartość treści na:

  • dziedzinowe — dokumenty z jednej lub kilku dziedzin wiedzy, bez względu na miejsce ich opracowania. Przykłady: arXiv http://arxiv.org/ — archiwum zarządzane przez Cornell University, gromadzące artykuły z fizyki, matematyki, informatyki, biologii molekularnej; E-LIS http://eprints.rclis.org/  bibliotekoznawstwo i informacja naukowa.
  • wielotematyczne (multidyscyplinarne)– dokumenty z różnych dziedzin wiedzy. Przykłady: SciELO http://www.scielo.org/php/index.php materiały instytucji naukowych z krajów hiszpańskojęzycznych; HAL francuskie narodowe repozytorium — http://hal.archives-ouvertes.fr/.

Jest to podział opracowany przeze mnie na rzecz tego kursu, wynika on z moich obserwacji i tego, z jakimi repozytoriami miałam do czynienia w swoich poszukiwaniach naukowych. Nieco inaczej, bez określania kryteriów podziału, typuje repozytoria lista OpenDOAR, ponieważ wydziela ona rządowe repozytoria zawierające materiały niekoniecznie naukowe. Poniżej ich tabela: klasyfikacyjna:

 

Institutional

Należące do jednej instytucji.

Disciplinary

Należące do różnych instytucji zawierające dane z jednej dziedziny lub pokrewnych.

Aggregating

Agregujące (pobierające) dane z innych zależnych repozytoriów.

Governmental

Należące do konkretnych rządów zawierające dane rządowe.

 

Jeszcze inaczej klasyfikuje się zasoby naukowe na liście ROAR http://roar.eprints.org/view/type/ (data dostępu  20 marca 2020):

  • Research Institutional or Departmental (3379)
  • Research Multi-institution Repository (122)
  • Research Cross-Institutional (289)
  • e-Journal/Publication (116)
  • e-Theses (318)
  • Database/A&I Index (68)
  • Research Data (46)
  • Open and Linked Data (34)
  • Learning and Teaching Objects (70)
  • Demonstration (20)
  • Web Observatory (1)
  • Other (401)

Obok klasycznych repozytoriów naukowych zawierających publikacje naukowe mamy więc tu także archiwa zasobów edukacyjnych, danych surowych oraz bardzo specyficznych baz danych (niekoniecznie pełnotekstowych), odnoszących się do wąskich zagadnień. Jest to zatem szeroka lista zasobów naukowych, nie tylko repozytoriów klasycznych publikacji naukowych (e-printów).

Podział repozytoriów ze względu na dziedzinę. Subject of content. Open DOAR. [data dostepu marzec 2020]. Dostępne w: https://v2.sherpa.ac.uk/view/repository_visualisations/1.html.

Ćwiczenie:  Zajrzyj do rejestru OpenDOAR i poszukaj informacji o oprogramowaniu, które stosują otwarte repozytoria.