Otwarte zasoby edukacyjne i naukowe

3. Nowe otwarte modele komunikacji naukowej

3.4. Repozytoria otwarte

3.4.1. Wprowadzenie

W poprzedniej części uczyliśmy się o tym, że najważniejszymi przyczynami powstania czasopism były rozwój technologii, Internet i rosnące dramatycznie ceny. Co było przyczyną powstania repozytoriów, które tym różnią się od czasopism, że są archiwami różnego typu materiałów naukowych?

Otóż najważniejszym powodem, dla którego naukowcy zaczęli budować repozytoria (na początku dziedzinowe) była potrzeba jak najszybszej wymiany wiedzy w swojej dziedzinie i chęć dzielenia się badaniami z kolegami po fachu. Zauważono, że  przyspiesza to osiąganie efektów i poszerza kontakty.  Na publikację w czasopiśmie trzeba było przed laty czekać nawet rok ze względu na procedury recenzenckie oraz techniczne, w repozytorium można było upowszechniać swoje badania z dnia na dzień. To dawało uczonemu gwarancję, że jego odkrycie zostanie odnotowane już w momencie upublicznienia w Internecie, a nie dopiero po roku zgodnie z cyklem produkcyjnym czasopisma.

Dziś powstają najczęściej repozytoria instytucjonalne, a przyczyną tego zjawiska jest chęć promowania dorobku poszczególnych uczelni. Ponieważ nowoczesne multi- czy metawyszukiwarki załatwiają sprawę centralnego wyszukiwania zasobów, nie ma potrzeby tworzyć jednego dużego archiwum dziedzinowego czy głównego, można je spokojnie rozproszyć, a tekst czy inny obiekt cyfrowy i tak się znajdzie, jeśli oczywiście zostaną zastosowane wszystkie techniczne i merytoryczne standardy tworzenia repozytoriów otwartych.

Przy czym oczywiście z repozytoriami dziedzinowymi nadal mamy do czynienia - jest to ważne dla środowisk, które specjalizując się w wybranym temacie chcą w jednym miejscu mieć wszystkie prace z nim związane.