Prawo autorskie dla bibliotekarzy (kurs otwarty)
Moduł 3: Zakres prawa autorskiego
7. Czas trwania ochrony
Konwencja Berneńska wymaga, aby ochrona autora trwała za życia twórcy oraz dodatkowo 50 lat po jego śmierci (z wyjątkiem fotografii i dzieł filmowych). Państwa sygnatariusze mogą przyjąć dłuższy okres z jednym ograniczeniem, które wyrażono jest w art. 7.8 Konwencji:
Przykładowo w Czechach, w Holandii i Polsce, co do zasady, czas ochrony prawnoautorskiej obejmuje okres życia twórcy oraz 70 lat po jego śmierci (ale nie zawsze tak było, Polska miała bardzo krótki czas ochrony jeszcze w latach 70-tych). W przypadku utworu zbiorowego okres 70 lat biegnie od chwili śmierci ostatniego autora. Jednakże autorskie prawa majątkowe mogą przysługiwać wydawcy lub producentowi. Wtedy czas trwania ochrony biegnie w inny sposób. Co więcej jeżeli twórca utworu nie jest znany, termin ten biegnie od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość. Gdy do utworu autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia. W odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Pozornie jest to konstrukcja prosta ponieważ dotyczy odpowiednio wyłącznie dzieł powstałych po 7 kwietnia 2000 r (Czechy), 29 grudnia 1995 r (Holandia) i 4 luty 1994 r (Polska). Utwory powstałe przed tymi datami podlegają innym i bardziej skomplikowanym pod względem czasu trwania regulacjom.
Dla większości utworów literackich i artystycznych minimalny okres ochrony to okres życia twórcy oraz 50 lat po jego śmierci (w ramach porozumienia TRIPS). W odniesieniu do nagrań dźwiękowych, porozumienie TRIPS stanowi tylko, iż okres ochrony prawnoautorskiej wynosi co najmniej 50 lat od ustalenia utworu. Przykładowo czas ochrony nagrań muzycznych w Stanach Zjednoczonych to czas życia twórcy + 70 lat dla nagrań powstałych po 1 stycznia 1978 r. W Australii, ochrona praw autorskich do nagrań dźwiękowych rozciąga się na 70 lat od ustalenia, jeżeli ustalenie nastąpiło po 2004 roku. W Brazylii, wszystkie nagrania dźwiękowe (fonogramy) powstałe po 1998 r. są chronione prawami pokrewnymi przez 70 lat, począwszy od roku po pierwszym utrwaleniu. W Chinach, nagrania te chronione są prawami pokrewnymi przez 50 lat począwszy od końca roku, w którym utwór został ustalony.
Wszystko to zależy od zmian w przepisach prawa, które jest ciągle modyfikowane, przeważnie na niekorzyść odbiorców kultury.
Wiele krajów skorzystało z uznania pozostawionego w Konwencji Berneńskiej. W następstwie tego czas trwania ochrony przewidzianej przez prawo autorskie jest zróżnicowany, tworząc tym samym skomplikowaną międzynarodową mozaikę ukształtowaną zależnie od kategorii utworu, charakteru autorstwa oraz daty stworzenia i opublikowania dzieła."W każdym wypadku okres trwania ochrony będzie regulowany przez prawo państwa, w którym żąda się ochrony; jeżeli jednak ustawodawstwo tego państwa nie stanowi inaczej, okres ten nie będzie dłuższy od okresu ustalonego w państwie pochodzenia dzieła."
Przykładowo w Czechach, w Holandii i Polsce, co do zasady, czas ochrony prawnoautorskiej obejmuje okres życia twórcy oraz 70 lat po jego śmierci (ale nie zawsze tak było, Polska miała bardzo krótki czas ochrony jeszcze w latach 70-tych). W przypadku utworu zbiorowego okres 70 lat biegnie od chwili śmierci ostatniego autora. Jednakże autorskie prawa majątkowe mogą przysługiwać wydawcy lub producentowi. Wtedy czas trwania ochrony biegnie w inny sposób. Co więcej jeżeli twórca utworu nie jest znany, termin ten biegnie od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość. Gdy do utworu autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia. W odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Pozornie jest to konstrukcja prosta ponieważ dotyczy odpowiednio wyłącznie dzieł powstałych po 7 kwietnia 2000 r (Czechy), 29 grudnia 1995 r (Holandia) i 4 luty 1994 r (Polska). Utwory powstałe przed tymi datami podlegają innym i bardziej skomplikowanym pod względem czasu trwania regulacjom.
Dla większości utworów literackich i artystycznych minimalny okres ochrony to okres życia twórcy oraz 50 lat po jego śmierci (w ramach porozumienia TRIPS). W odniesieniu do nagrań dźwiękowych, porozumienie TRIPS stanowi tylko, iż okres ochrony prawnoautorskiej wynosi co najmniej 50 lat od ustalenia utworu. Przykładowo czas ochrony nagrań muzycznych w Stanach Zjednoczonych to czas życia twórcy + 70 lat dla nagrań powstałych po 1 stycznia 1978 r. W Australii, ochrona praw autorskich do nagrań dźwiękowych rozciąga się na 70 lat od ustalenia, jeżeli ustalenie nastąpiło po 2004 roku. W Brazylii, wszystkie nagrania dźwiękowe (fonogramy) powstałe po 1998 r. są chronione prawami pokrewnymi przez 70 lat, począwszy od roku po pierwszym utrwaleniu. W Chinach, nagrania te chronione są prawami pokrewnymi przez 50 lat począwszy od końca roku, w którym utwór został ustalony.
Wszystko to zależy od zmian w przepisach prawa, które jest ciągle modyfikowane, przeważnie na niekorzyść odbiorców kultury.