Prawo autorskie dla bibliotekarzy (kurs otwarty)
Moduł 3: Zakres prawa autorskiego
4. Co obejmuje ochrona prawnoautorska ?
4.2. Pojęcie oryginalności
Zarówno Konwencja Berneńska jak i Porozumienie TRIPS wyraźnie nie wskazują, że chronione prawem autorskim utwory muszą cechować się oryginalnością. Jednak niemal wszystkie kraje wymagają, aby utwór choć w pewnym stopniu miał twórczy i oryginalny charakter.
Niestety nie ma międzynarodowego standardu określającego minimum oryginalności. W każdym państwie prawodawca wskazuje zatem, jakie cechy musi posiadać utwór, by spełniać wymóg oryginalności. W niektórych krajach, np. w USA czy Kanadzie pod pojęciem „oryginalnych” rozumie się tylko „niezależne, indywidualne koncepcje”, przejawiające się pewnym „minimum” twórczości. W innych państwach z kolei takich jak: Hiszpania czy Francja „oryginalność” definiowana jest jako odbicie osobowości autora w jego pracy.
W większości państw dzieło autora nie musi być nowatorskie czy pomysłowe, aby spełniało wymóg oryginalności. Nie musi także posiadać żadnych walorów estetycznych. Przykładowo SN USA w sprawie Feist Pulbications v. Rural Telephone Service Co (1991) uznał za oryginalne dzieło, które jest stworzone samodzielnie przez autora i jest przejawem jego kreatywności, choćby w minimalnym stopniu. Zdaniem Sądu, wymagany poziom kreatywności jest naprawdę niski. Konieczne jest jednak, aby nawet nieukończony, niewielki czy „oczywisty” utwór posiadał pewien twórczy charakter.
Na gruncie polskiej ustawy o prawie autorskim, za „utwór” uważa się każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze (art. 1 ust. 1). Aby utwór mógł być chroniony prawem, musi więc cechować się indywidualnością oraz twórczością. Spełnienia tych wymogów można doszukiwać się m. in w doborze, układzie lub uporządkowaniu składników utworu. Nie sposób jednak jednoznacznie określić minimum indywidualności, jakie musi wykazywać dzieło, aby mogło być chronione prawem. Ocena uzależniona jest od konkretnych okoliczności. Interpretacji tych pojęć często dokonują sądy.
Przykładowo w wyroku z dnia 7 listopada 2007 r. (I ACa 800/07) Sąd Apelacyjny w Poznaniu orzekł, iż stwierdzenie, że utwór stanowi przejaw działalności twórczej oznacza, że utwór powinien stanowić rezultat działalności o charakterze kreacyjnym. Przesłanka „oryginalności” jest zrealizowana wówczas, gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu.
Niestety nie ma międzynarodowego standardu określającego minimum oryginalności. W każdym państwie prawodawca wskazuje zatem, jakie cechy musi posiadać utwór, by spełniać wymóg oryginalności. W niektórych krajach, np. w USA czy Kanadzie pod pojęciem „oryginalnych” rozumie się tylko „niezależne, indywidualne koncepcje”, przejawiające się pewnym „minimum” twórczości. W innych państwach z kolei takich jak: Hiszpania czy Francja „oryginalność” definiowana jest jako odbicie osobowości autora w jego pracy.
W większości państw dzieło autora nie musi być nowatorskie czy pomysłowe, aby spełniało wymóg oryginalności. Nie musi także posiadać żadnych walorów estetycznych. Przykładowo SN USA w sprawie Feist Pulbications v. Rural Telephone Service Co (1991) uznał za oryginalne dzieło, które jest stworzone samodzielnie przez autora i jest przejawem jego kreatywności, choćby w minimalnym stopniu. Zdaniem Sądu, wymagany poziom kreatywności jest naprawdę niski. Konieczne jest jednak, aby nawet nieukończony, niewielki czy „oczywisty” utwór posiadał pewien twórczy charakter.
Na gruncie polskiej ustawy o prawie autorskim, za „utwór” uważa się każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze (art. 1 ust. 1). Aby utwór mógł być chroniony prawem, musi więc cechować się indywidualnością oraz twórczością. Spełnienia tych wymogów można doszukiwać się m. in w doborze, układzie lub uporządkowaniu składników utworu. Nie sposób jednak jednoznacznie określić minimum indywidualności, jakie musi wykazywać dzieło, aby mogło być chronione prawem. Ocena uzależniona jest od konkretnych okoliczności. Interpretacji tych pojęć często dokonują sądy.
Przykładowo w wyroku z dnia 7 listopada 2007 r. (I ACa 800/07) Sąd Apelacyjny w Poznaniu orzekł, iż stwierdzenie, że utwór stanowi przejaw działalności twórczej oznacza, że utwór powinien stanowić rezultat działalności o charakterze kreacyjnym. Przesłanka „oryginalności” jest zrealizowana wówczas, gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu.