Materiały dydaktyczne
3. Nowe otwarte modele komunikacji naukowej
3.2. Co to jest otwarty model komunikacyjny?
Otwarty model komunikacyjny jest to system, który pozwala przesyłać dane i informacje naukowe bez barier dostępu. Mówiąc o barierach, mam na myśli ograniczenia technologiczne, prawne, polityczne i ekonomiczne. Współczesny świat nauki stworzył i wykorzystuje w tej chwili wiele nowych kanałów komunikacji, oto niektóre z nich - najbardziej popularne:
- otwarte czasopismo elektroniczne, które publikuje bieżące recenzowane artykuły na platformach elektronicznych zbudowanych specjalnie dla nich;
- otwarte repozytorium publikacji, które udostępnia, gromadzi i archiwizuje artykuły, preprinty, postprinty, monografie, raporty i inne teksty na dedykowanych platformach, ich głównymi funkcjonalnościami są samoarchiwizacja i przechowywanie długoterminowe obiektów;
- otwarta platforma e-leaningowa, która gromadzi i udostępnia kursy i wykłady do celów edukacyjnych;
mniej popularne:
- otwarte bazy danych surowych – są to innego typu repozytoria czy archiwa, które gromadzą nietypowe dane zbierane w trakcie procesu badawczego, używane potem do dalszych badań, można powiedzieć: będące w trakcie opracowania czy wykorzystania. Są to np.: ankiety, wykresy, pomiary, lokalizacje, fotografie, tablice, schematy, rysunki, notatki badacza i inne;
- otwarte e-laboratoria – gromadzą informację o procesie badawczym w momencie jego stawania się za pomocą różnych form przekazu, np. na specjalnej platformie laboratoryjnej, na blogu czy w notatniku elektronicznym lub przez przekaz audio/video z procesów doświadczalnych;
- otwarte platformy konferencji naukowych, gromadzące i przekazujące prezentacje audio/video w czasie rzeczywistym, pozwalające na komunikację natychmiastową między uczestnikami dyskusji, archiwizujące materiały konferencyjne.
Emanuel Kulczycki,. Warsztat badacza. Współpraca. Poznań
Dostępny w: http://ekulczycki.pl/wspolpraca/. Autorka fot. Kaher Gil Katarzyna.
Dla potrzeb kursu omówię niektóre tylko kanały komunikacji, które kiedyś symbolicznie nazywało się złotym i zielonym, są one najbardziej popularne w świecie nauki. Złotym kanałem komunikowania jest upublicznianie prac naukowych za pomocą otwartych czasopism elektronicznych, zielonym za pomocą repozytoriów otwartych. Ale ponieważ dziś tych dróg komunikacyjnych jest bardzo dużo, takie rozróżnienie nie jest ważne.
Osobno postaram się także przybliżyć Państwu coraz popularniejszy kanał komunikacyjny opierający się o platformy e-learningowe, ponieważ w sieci powstaje coraz więcej zasobów, które są przydatne i warto je wykorzystać w dydaktyce uczelnianej.
Ćwiczenie 1: Proszę zastanowić się chwilę nad pytaniami, które stawiam poniżej i spróbować sobie na nie odpowiedzieć:
- Dlaczego musimy dziś mówić dziś o otwieraniu nauki? Kiedy została zamknięta?
- U podstaw nauki leżała zawsze zasada dzielenia się „darami” (ideami, pomysłami, wynalazkami). Czy ta zasada nadal obowiązuje?
- Do kogo należy nauka i jej wyniki?
- Czy każdy ma dostęp do badań naukowych?
- Czy przekazanie do publikacji wyników badań komercyjnym instytucjom spowodowało uproszczenie i ułatwienie dostępu do nich?
- Jakie zbudowaliśmy sobie prawo autorskie? Czy zachęca autora do twórczości? Komu daje się prawo wyłącznego decydowania o upowszechnianiu dorobku naukowego? Kto na tym zyskuje?